Bağırsak Kanseri Testi Nasıl Yapılır? Evde ve Hastanede Uygulanan Yöntemler
- Doç.Dr.Mutlu Ünver
- 2 gün önce
- 5 dakikada okunur
Bağırsak kanseri, erken fark edildiğinde tedavi başarısı %90'lara varan bir hastalıktır. Tıpkı bahçenizdeki istenmeyen bir otu henüz küçükken temizlemenin kolay olması gibi, kanserli hücreleri veya kansere dönüşme riski taşıyan polipleri de erken evrede tespit etmek hayati önem taşır. Daha ayrıntılı bilgi için sayfamızı ziyaret edin.
Peki, bu erken teşhisin anahtarı olan bağırsak kanseri testi nasıl yapılır? Bu rehberimizde, evde kolayca yapabileceğiniz gaita (dışkı) testinden hastanede uygulanan kolonoskopiye kadar tüm yöntemleri adım adım ve herkesin anlayacağı bir dille açıklıyoruz.
BAĞIRSAK KANSERİ TARAMASI: NEDEN VE KİMLER İÇİN GEREKLİ?
Bağırsak kanseri taraması, bir şikayetiniz olmasa bile gizlice oluşabilecek riskleri önceden saptamayı amaçlayan bir sağlık kontrolüdür. Amaç, sorunu büyüyüp yayılmadan yakalamaktır.
ERKEN TEŞHİSİN HAYATTA KALMA ORANLARINA ETKİSİ
Düşünün ki bağırsağınızda minik, zararsız bir polip (et beni benzeri bir yapı) oluştu. Bu polip yıllarca sessiz kalabilir ama zamanla kansere dönüşme riski taşır. Tarama testleri, işte bu polipleri henüz kanserleşmeden bulup çıkarmamızı sağlar. Kanser oluşmuş olsa bile, hastalığın sadece bağırsak duvarında sınırlı kaldığı erken evrede yakalanması, tedavinin çok daha basit ve etkili olmasını sağlar.
BAĞIRSAK KANSERİ İÇİN RİSK GRUPLARI
Bazı kişiler bağırsak kanseri açısından daha yüksek risk taşır. Eğer aşağıdaki gruplardan birindeyseniz düzenli tarama sizin için daha da önemlidir:
Yaş: 50 yaş ve üzeri herkes.
Aile Öyküsü: Ailesinde (anne, baba, kardeş) bağırsak kanseri olanlar.
Kişisel Tıbbi Geçmiş: Daha önce bağırsak polipi veya kanseri geçirmiş olanlar.
İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı olanlar.
Yaşam Tarzı: Aşırı kilolu olmak, kırmızı ve işlenmiş et ağırlıklı beslenmek, sigara kullanmak.
GGK YAŞ ARALIĞI NEDİR VE TARAMA NE SIKLIKLA YAPILMALIDIR?
Sağlık Bakanlığı'nın ulusal kanser tarama programına göre, 50-70 yaş arasındaki tüm kadın ve erkeklerin 2 yılda bir Gaitada Gizli Kan (GGK) testi yaptırması önerilmektedir. Eğer aile öykünüz gibi ek risk faktörleriniz varsa, doktorunuz daha erken yaşta ve farklı testlerle taramaya başlamanızı önerebilir.
EVDE GAİTA TESTİ NASIL YAPILIR? (GGK/FIT)
En yaygın, basit ve ücretsiz tarama yöntemi Gaitada Gizli Kan (GGK veya FIT) testidir. Bu test, gözle görülemeyecek kadar az miktardaki kanı tespit etmeye yarar. Aile Sağlığı Merkezinizden (Sağlık Ocağı) ücretsiz temin edebilirsiniz.
EVDE BAĞIRSAK KANSERİ TESTİ ADIM ADIM UYGULAMA REHBERİ
Kiti Alın: Aile hekiminizden test kitini alın. Kitin içinde genellikle bir toplama kabı veya kağıdı ve dışkı örneğini koyacağınız özel bir tüp bulunur.
Örneği Toplayın: Tuvaletinizi yaparken dışkının suya veya klozete değmemesine dikkat edin. Kit içerisindeki toplama kağıdını kullanabilirsiniz.
Örneği Tüpe Alın: Tüpün ucundaki çubuğu dışkının farklı yerlerine 2-3 kez batırın. Çubuğun ucunun hafifçe dışkıyla kaplanması yeterlidir, çok fazla almanıza gerek yok.
Tüpe Yerleştirin: Çubuğu tekrar tüpün içine sokup sıkıca kapatın.
Teslim Edin: Tüpü size verilen poşete koyarak en kısa sürede Aile Sağlığı Merkezinize teslim edin.
GAİTA TESTİ TEK ÇİZGİ NE DEMEK?
Test sonucunda tek çizgi görmek, hamilelik testlerindeki gibi, testin doğru çalıştığını gösteren kontrol çizgisidir. Bu sonuç, test edilen dışkı örneğinde kan bulunmadığı, yani sonucun negatif olduğu anlamına gelir. Bu iyi bir haberdir ancak taramalara 2 yıl sonra devam etmeniz gerektiğini unutmayın.
BAĞIRSAK KANSERİ TESTİ ÇİFT ÇİZGİ NEDİR?
Testte çift çizgi belirmişse, bu sonucun pozitif olduğu, yani dışkı örneğinde kan tespit edildiği anlamına gelir. Bu durum hemen kanser olduğunuz anlamına gelmez, panik yapmayın! Mide ülseri, hemoroid (basur) veya bazı yiyecekler bile pozitif sonuca neden olabilir. Ancak bu, nedenini anlamak için mutlaka ileri bir inceleme (kolonoskopi) yapılması gerektiğini gösteren önemli bir uyarıdır.
GAİTA TESTİ SİLİK ÇİZGİ GÖRÜLMESİ NE ANLAMA GELİR?
Bazen ikinci çizgi çok belirgin değil, silik olabilir. Bu durum, az miktarda kan tespit edilmiş olabileceğini veya testin sınırda bir sonuç verdiğini gösterir. Her ihtimale karşı, silik çizgi de pozitif olarak kabul edilmeli ve bir doktora danışılmalıdır.
Tablo: Gaita (GGK/FIT) Testi Sonuçları ve Anlamları
SAĞLIK OCAKLARINDA KOLON KANSERİ TESTİ VE SÜREÇ
AİLE HEKİMLİĞİNDE ÜCRETSİZ KANSER TARAMASI
Türkiye'deki tüm Aile Sağlığı Merkezleri, ulusal tarama programı kapsamında 50-70 yaş arası vatandaşlara GGK testini ücretsiz olarak sunar. Aile hekiminize başvurarak kolayca bu programa dahil olabilirsiniz.
GGK TESTİ SONUCU POZİTİF ÇIKARSA NE YAPILMALI?
Sonucunuz pozitif çıkarsa, aile hekiminiz sizi bir Gastroenteroloji uzmanına yönlendirecektir. Uzman doktor, kanamanın kaynağını bulmak için en güvenilir yöntem olan kolonoskopiyi planlayacaktır.
KOLON KANSERİ İÇİN YAPILAN TESTLER NELERDİR?
GGK testi bir tarama testidir. Kesin tanı için daha gelişmiş yöntemler kullanılır.
KOLONOSKOPİ: TANI VE TEDAVİDE ALTIN STANDART YÖNTEM
Kolonoskopi, ucunda kamera olan ince ve bükülebilir bir tüp ile tüm kalın bağırsağın iç yüzeyinin detaylı olarak incelenmesidir. İşlem sırasında hafif bir sakinleştirici (sedasyon) verildiği için hasta herhangi bir ağrı veya rahatsızlık hissetmez.
Kolonoskopinin en büyük avantajı, sadece teşhis koymakla kalmayıp aynı zamanda tedavi de sunmasıdır. Eğer doktor işlem sırasında şüpheli bir polip görürse, onu aynı anda çıkarabilir. Bu sayede olası bir kanser riski daha başlamadan ortadan kaldırılmış olur.
SANAL KOLONOSKOPİ (BT KOLONOGRAFİ) HANGİ DURUMLARDA TERCİH EDİLİR?
Bu yöntem, özel bir bilgisayarlı tomografi (BT) cihazıyla bağırsağın üç boyutlu görüntülerinin oluşturulmasıdır. Normal kolonoskopi yaptıramayacak kadar yaşlı veya ek sağlık sorunları olan hastalarda bir alternatif olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, sanal kolonoskopide polip saptanırsa, onu çıkarmak için yine de standart kolonoskopi yapılması gerekir.
BAĞIRSAK KAN TAHLİLİ KANSER TANISI İÇİN YETERLİ Mİ?
Hayır, tek başına yeterli değildir. Kanda bakılan bazı tümör belirteçleri (CEA gibi) bağırsak kanseri tanısı koymak için kullanılmaz. Bu testler daha çok, tanı konulmuş hastaların tedaviye verdikleri yanıtı takip etmek amacıyla kullanılır.
KOLON KANSERİNDE DIŞKIDA KAN NASIL OLUR?
GÖZLE GÖRÜLMEYEN KAN VE DİĞER ALARM VERİCİ BELİRTİLER
GGK testinin amacı, gözle görülemeyen "gizli kanı" saptamaktır. Ancak bazen kanama daha belirgin olabilir. Dışkıda parlak kırmızı kan veya katran gibi siyah renkli dışkı, bir kanama belirtisi olabilir.
Bunların yanı sıra;
Tuvalet alışkanlıklarında (kabızlık, ishal) ısrarcı değişiklikler,
Karın ağrısı, kramp ve şişkinlik,
İstemsiz kilo kaybı gibi belirtiler de bir uzmana başvurmayı gerektirir.
TEST SONUÇLARININ BİR UZMAN TARAFINDAN YORUMLANMASININ ÖNEMİ
İnternetten okuduğunuz bilgiler veya evde yaptığınız testler size bir ön fikir verebilir ancak asla kesin bir tanı koymaz. Test sonuçlarınız ne olursa olsun, bu sonuçların bir uzman hekim tarafından değerlendirilmesi, risk faktörlerinizle birlikte yorumlanması ve sonraki adımların doğru planlanması hayati önem taşır.
TEST SONRASI SÜREÇ VE İLERİ TANI YÖNTEMLERİ
KESİN TANI VE EVRELEME SÜRECİ
Kolonoskopi sırasında şüpheli bir doku veya polip alınırsa, bu parça patoloji laboratuvarına gönderilir. Patoloji uzmanı, dokuyu mikroskop altında inceleyerek kanserli hücre olup olmadığını kesin olarak belirler. Eğer kanser tanısı konulursa, hastalığın ne kadar yayıldığını anlamak için ek görüntüleme yöntemleriyle (tomografi, MR gibi) evreleme yapılır.
İZMİR'DE İNCE BAĞIRSAK KANSERİ TEDAVİSİ SEÇENEKLERİ
Erken teşhis sayesinde, tedavi seçenekleri oldukça yüz güldürücüdür. Tanı konulduktan sonraki süreç, hastalığın evresine ve hastanın genel durumuna göre kişiye özel olarak planlanır. İzmir'de modern cerrahi yöntemler ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımları hakkında daha fazla bilgi almak için İzmir İnce Bağırsak Kanseri Tedavisi sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
DETAYLI BİLGİ VE RANDEVU İÇİN İLETİŞİM
Bağırsak kanseri taraması veya belirtileri hakkında endişeleriniz varsa, ertelemeyin. Doğru bilgi ve erken müdahale hayat kurtarır. Süreç hakkında detaylı bilgi almak veya randevu oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Diğer Blog Yazılarımız
Yorumlar