top of page
  • Yazarın fotoğrafıDoç.Dr.Mutlu Ünver

Bağırsak Tıkanıklığı ve Volvulus

Güncelleme tarihi: 25 Eyl

 

Bağırsak Tıkanıklığı ve Volvulus
"Blog yazımızın altındaki yorum bölümüne sorunuzu yazdığınızda, cevabımızı size e-posta olarak göndereceğiz!"

1. Bağırsak Tıkanıklığı Nedir?


Bağırsak Tıkanıklığının Tanımı

Bağırsak tıkanıklığı, sindirim sisteminde besinlerin ve sıvıların bağırsak boyunca normal şekilde ilerleyemediği bir durumdur. Bu tıkanıklık, bağırsakların bir bölümünde oluşan mekanik bir engel ya da bağırsak duvarının kasılmasındaki sorunlar nedeniyle meydana gelebilir. Tıkanıklık, tam veya kısmi olabilir ve besinlerin sindirim kanalında ilerlemesini engeller, bu da ağrı, şişkinlik ve kusma gibi belirtilere yol açar.


Bağırsak Tıkanıklığının Nedenleri

Bağırsak tıkanıklığının altında yatan birçok neden olabilir. Bu nedenler, bağırsak içindeki veya dışındaki mekanik engellerden ya da bağırsak kaslarının hareketindeki anormalliklerden kaynaklanabilir. İşte başlıca nedenler:

Neden

Açıklama

Adhezyonlar

Cerrahi müdahale sonrası bağırsakların birbirine yapışması sonucu oluşan yapışıklıklar.

Herniler

Bağırsağın karın duvarından dışarı doğru çıkıntı yapması durumu.

Tümörler

Bağırsak içinde büyüyen kitlelerin bağırsak kanalını tıkaması.

Bağırsak Volvulusu

Bağırsakların kendi etrafında dönerek düğümlenmesi ve bu şekilde tıkanıklık oluşturması.

İntussusepsiyon

Bağırsağın kendi içine doğru teleskop gibi katlanması.

Enfeksiyonlar

Bağırsak duvarında iltihaplanma ve şişmeye neden olan enfeksiyonlar.

Divertikülit

Bağırsak duvarında oluşan küçük çıkıntıların iltihaplanması.

Striktürler

Bağırsak duvarının daralması, genellikle Crohn hastalığı veya radyasyon terapisi sonrası.

Bu nedenlerden bazıları doğrudan bağırsak tıkanıklığına yol açabilirken, diğerleri zamanla tıkanıklık gelişme riskini artırabilir.


Örneğin, abdominal cerrahi geçirmiş kişilerde adhezyonlar oldukça yaygındır ve bağırsak tıkanıklığının en sık nedenlerinden biridir. Bağırsak tıkanıklığı, hızlı bir şekilde tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir, bu nedenle belirtilerin fark edilmesi ve tıbbi müdahalenin hızlıca yapılması önemlidir.


bağırsak düğümlenmesi
Doç.Dr.Mutlu Ünver
"Blog yazımızın altındaki yorum bölümüne sorunuzu yazdığınızda, cevabımızı size e-posta olarak göndereceğiz!"

 

2. Volvulus Nedir?


Volvulus’un Tanımı

Volvulus, bağırsakların kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenmesi sonucu oluşan ciddi bir durumdur. Bu düğümlenme, bağırsakların içerisindeki geçişi engelleyerek bağırsak tıkanıklığına neden olur.


Ayrıca, bu dönme hareketi bağırsaklara kan taşıyan damarları sıkıştırabilir ve bu da bağırsak dokusunun kan akışını keserek iskemiye (dokunun oksijensiz kalması) ve nekroza (dokunun ölmesi) yol açabilir.


Volvulus, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur çünkü bağırsak dokusunun kaybı hayati tehlikeye neden olabilir.


Volvulus en sık olarak bağırsakların belirli bölgelerinde görülür:

  • Sigmoid Kolon Volvulusu: En yaygın türdür ve kalın bağırsağın alt kısmında, sigmoid kolon adı verilen bölgede oluşur.

  • İnce Bağırsak Volvulusu: İnce bağırsakların herhangi bir bölümünde meydana gelebilir.


Sigmoid Volvulus


Volvulus ve Bağırsak Tıkanıklığı Arasındaki Fark


Bağırsak tıkanıklığı ve volvulus genellikle benzer semptomlara sahip olsalar da, temel olarak farklı durumlardır:

Özellik

Bağırsak Tıkanıklığı

Volvulus

Tanım

Bağırsağın mekanik veya fonksiyonel bir sebeple tıkanması.

Bağırsağın kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenmesi.

Neden

Tümörler, yapışıklıklar, fıtıklar gibi çeşitli nedenler.

Bağırsakların anormal hareketi ve dönmesi.

Kan Akışı

Kan akışı genellikle etkilenmez.

Dönme nedeniyle kan akışı kesilebilir ve iskemiye neden olabilir.

Tehlike Seviyesi

Tıkanıklığın nedeni ve şiddetine bağlı olarak değişir.

Hızlı müdahale gerektirir; dokunun ölmesine yol açabilir.

Tedavi Yöntemi

Medikal veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Genellikle acil cerrahi müdahale gerektirir.

Volvulus özellikle tehlikelidir çünkü bağırsakların kendi etrafında dönmesi kan akışını kesebilir ve bağırsak dokusunun birkaç saat içinde ölmesine neden olabilir.


Bu durum, bağırsak duvarında perforasyona (delinme) ve sepsise (vücutta ciddi enfeksiyon) yol açabilir. Bu nedenle, volvulus belirtileri fark edildiğinde hızlı bir şekilde tıbbi yardım alınması çok önemlidir.





Hangi Durumlarda Volvulus Olarak Adlandırılır?

Bir bağırsak tıkanıklığının volvulus olarak adlandırılması için, tıkanıklığın bağırsakların kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenmesi sonucu meydana gelmiş olması gerekir. Bu durum, bağırsakların normal pozisyonundan sapması ve kendi etrafında spiral şekilde dönmesiyle karakterizedir.


Volvulus, genellikle karın ağrısı, kusma, kabızlık ve karında şişlik gibi belirtilerle kendini gösterir ve acil cerrahi müdahale gerektirir.


 

3. Bağırsak Tıkanıklığı ve Volvulus Arasındaki Bağlantı


Hangi Durumlarda Volvulus Olur?

Volvulus, genellikle bağırsakların normal pozisyonundan saparak kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu oluşur. Bu durumun ortaya çıkmasına neden olabilecek faktörler şunlardır:

  • Bağırsakların Anormal Hareketliliği: Bağırsakların normal hareketliliği bozulduğunda, özellikle uzun ve gevşek bir mezenterik bağlantıya (bağırsakları karın duvarına bağlayan doku) sahip olan kişilerde volvulus riski artar.

  • Bağırsak Anomalileri: Doğuştan gelen bağırsak malrotasyonu gibi yapısal anormallikler, bağırsakların normal pozisyonunda olmamasına ve daha kolay dönmesine yol açabilir.

  • Adhezyonlar (Yapışıklıklar): Daha önce geçirilmiş abdominal cerrahi veya enfeksiyonlar nedeniyle oluşan yapışıklıklar, bağırsakların anormal hareket etmesine neden olabilir.

  • Bağırsak İçi Kitleler: Bağırsak içinde büyüyen kitleler veya tümörler, bağırsakların bir bölümünü sıkıştırarak volvulusa neden olabilir.

  • Sigmoid Kolon Uzunluğu: Uzun bir sigmoid kolon, özellikle sigmoid volvulusu için risk faktörüdür.

  • Bağırsak Dolgunluğu: Ani ve aşırı yemek yeme, kabızlık ya da bağırsakların aşırı gazla dolması bağırsakların aşırı gerilmesine ve dönmesine sebep olabilir.


Volvulus, bağırsak tıkanıklığının bir türü olarak kabul edilir, ancak her bağırsak tıkanıklığı volvulus değildir. Volvulusun oluşabilmesi için bağırsakların kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenmesi gerekir.


Volvulus’un Bağırsak Tıkanıklığına Neden Olması

Volvulus, bağırsak tıkanıklığının doğrudan bir sebebi olabilir. Bu durum, bağırsakların kendi etrafında dönerek içeriğindeki geçişi tamamen engellemesiyle meydana gelir. Volvulusun bağırsak tıkanıklığına neden olma mekanizması şu şekildedir:

  1. Dönme ve Düğümlenme: Bağırsaklar, özellikle gevşek mezenterik bağlantıya sahip olanlar, kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenir.

  2. Geçişin Engellenmesi: Bu dönme hareketi, bağırsak içindeki yiyeceklerin, gazların ve sıvıların normal akışını engeller. Bu, tıkanıklık (obstrüksiyon) oluşturur.

  3. Kan Akışının Kesilmesi: Volvulus ayrıca bağırsaklara kan taşıyan damarları sıkıştırabilir. Bu durumda, bağırsak dokusunun oksijen ve besin alımı kesilir.

  4. İskemi ve Nekroz: Kan akışının kesilmesi sonucunda, bağırsak dokusu hızla hasar görür. Bu durum iskemiye (dokuların oksijen eksikliği) ve ardından nekroza (dokuların ölümü) yol açabilir.

  5. Bağırsak Perforasyonu: Tedavi edilmediğinde, nekrotik bağırsak dokusu delinerek perforasyona ve karın boşluğuna içerik sızmasına neden olabilir. Bu, sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.


Önemli Not: Volvulus, bağırsak tıkanıklığına neden olan en acil ve ciddi durumlardan biridir. Volvulusa bağlı bağırsak tıkanıklığı, genellikle karın ağrısı, şişkinlik, kusma ve bağırsak hareketlerinde azalma gibi belirtilerle kendini gösterir.


Bu belirtilerin fark edilmesi durumunda acil tıbbi müdahale gereklidir. Tedavi, çoğu durumda cerrahi olarak bağırsakların dönmüş bölümünün düzeltilmesi ve kan akışının yeniden sağlanmasını içerir.

"Blog yazımızın altındaki yorum bölümüne sorunuzu yazdığınızda, cevabımızı size e-posta olarak göndereceğiz!"
 

4. Bağırsak Tıkanıklığı ve Volvulus Belirtileri


Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri

Bağırsak tıkanıklığı, bağırsak içeriğinin normal şekilde ilerlemesini engeller ve bu durum, çeşitli belirtilere yol açabilir. Bu belirtiler, tıkanıklığın derecesine ve yerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. İşte genel bağırsak tıkanıklığı belirtileri:


Belirti

Açıklama

Karın Ağrısı

Genellikle kramp şeklinde, aralıklı ve karın bölgesinin farklı yerlerinde hissedilir.

Şişkinlik

Bağırsak içeriğinin birikmesi nedeniyle karın şişer.

Kusma

Özellikle ince bağırsak tıkanıklığında sık görülür ve safralı olabilir.

Kabızlık veya Gaz Çıkışının Durdurulması

Bağırsak hareketleri durabilir, gaz ve dışkı çıkışı tamamen engellenebilir.

Bağırsak Seslerinin Azalması

Normalde duyulabilen bağırsak sesleri azalabilir veya kaybolabilir.

İshal (Bazı Durumlarda)

Kısmi tıkanıklıklarda, bağırsak hareketleri artabilir ve ishal görülebilir.

Bu belirtiler birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Belirtiler şiddetliyse veya birkaç saat içinde düzelmezse, tıbbi yardım alınması önemlidir. Bağırsak tıkanıklığı, acil müdahale gerektiren ciddi bir durumdur.


Volvulus Belirtileri

Volvulus, bağırsak tıkanıklığı belirtilerine ek olarak, kan akışının kesilmesi ve bağırsak dokusunun zarar görmesiyle ilişkili belirtiler gösterebilir. Bu nedenle, volvulusun belirtileri genellikle daha şiddetlidir ve hızla kötüleşebilir.


Volvulusun özgün belirtileri şunlardır:

Belirti

Açıklama

Ani ve Şiddetli Karın Ağrısı

Karın ağrısı aniden başlar ve genellikle çok şiddetlidir. Dönme nedeniyle bağırsaklara kan akışı kesildiği için ağrı yoğun olabilir.

Kusma

Kusma genellikle inatçı ve şiddetlidir, bazen safralı veya dışkı benzeri içerik olabilir.

Karında Şişlik ve Hassasiyet

Bağırsakların şişmesi ve gerginleşmesi nedeniyle karın bölgesinde belirgin bir şişlik ve dokunulduğunda hassasiyet oluşur.

Bağırsak Hareketlerinin Durması

Bağırsak hareketleri tamamen durabilir, gaz ve dışkı çıkışı gerçekleşmez.

Hızla Kötüleşen Genel Durum

Hasta hızla kötüleşebilir, halsizlik, terleme ve çarpıntı görülebilir. Şok belirtileri gelişebilir.

Ateş ve Septik Şok (İleri Dönemlerde)

Eğer volvulus nedeniyle bağırsak dokusu ölürse, ateş ve septik şok gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Volvulusun belirtileri hızla kötüleşebilir ve bu durum acil cerrahi müdahale gerektirir. Özellikle ani ve şiddetli karın ağrısı, kusma ve karında hassasiyet gibi belirtiler görüldüğünde, vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.


Erken tanı ve tedavi, volvulusun ciddi komplikasyonlarını önlemek açısından hayati öneme sahiptir. Tedavi genellikle acil cerrahi müdahaleyi içerir ve bağırsakların normal pozisyonuna getirilmesini amaçlar.

 

5. Volvulus Çeşitleri


Gastrik Volvulus (Mide Volvulusu)

Gastrik volvulus, midenin kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu oluşan nadir ancak ciddi bir durumdur. Bu durum, midenin normal anatomik bağlantılarının gevşemesi veya anormal şekilde uzun olması nedeniyle ortaya çıkar. Gastrik volvulusun oluşma mekanizması şu şekildedir:


  • Nasıl Gerçekleşir: Mide, uzun ekseni etrafında (organoaksiyel volvulus) veya kısa ekseni etrafında (mezenterooksiyel volvulus) dönebilir. Bu dönme, mideye giden ve mideyi terk eden açıklıkları sıkıştırarak besinlerin geçişini engeller.

  • Belirtiler: Gastrik volvulusta belirtiler aniden ortaya çıkar ve şiddetlidir. Ani ve şiddetli karın ağrısı, kusma, mide bulantısı ve yemek borusundan geçişin tamamen engellenmesi durumunda tıkanıklık belirtileri (kusamama, yutkunamama) görülebilir. Bazı hastalarda mide şişliği de belirgin olabilir.

  • Komplikasyonlar: Mide dönmesi nedeniyle mideye giden kan akışı kesilebilir, bu da mide dokusunda iskemi ve nekroza yol açabilir. Acil cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur.



Gastrik Volvulus (Mide Volvulusu)


İnce Bağırsak Volvulusu

İnce bağırsak volvulusu, ince bağırsakların kendi etrafında dönerek düğümlenmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, ince bağırsağın bir bölümünde veya tamamında meydana gelebilir.

  • Nasıl Gerçekleşir: İnce bağırsak volvulusu genellikle bağırsakların normal pozisyonunu koruyan bağların (mezenter) gevşemesi veya anormal uzun olması nedeniyle ortaya çıkar. Bu gevşeklik, bağırsakların kendi ekseni etrafında dönmesine izin verir.

  • Belirtiler: İnce bağırsak volvulusu belirtileri hızla ortaya çıkar ve şiddetlidir. Ani karın ağrısı, kusma (safralı veya yeşil renkte olabilir), şişkinlik ve gaz çıkaramama gibi belirtiler yaygındır. Bağırsak hareketleri durur ve ciddi karın hassasiyeti oluşur.

  • Komplikasyonlar: Dönme nedeniyle ince bağırsağın kan akışı kesilebilir, bu da bağırsak dokusunun ölmesine ve bağırsak perforasyonuna (delinme) yol açabilir. Bu durum, acil cerrahi müdahale gerektirir.


Sigmoid Volvulus

Sigmoid volvulus, kalın bağırsağın sigmoid bölümünde (kalın bağırsağın alt kısmı) meydana gelen volvulus türüdür. Sigmoid volvulus, volvulus türleri arasında en yaygın olanıdır ve genellikle yaşlı bireylerde ve kronik kabızlığı olan hastalarda görülür.

  • Nasıl Gerçekleşir: Sigmoid kolon normalden daha uzun olduğunda veya mezenter (sigmoid kolonu bağlayan doku) çok gevşek olduğunda, bu bölüm kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenebilir. Bu dönme, bağırsak içeriğinin geçişini engeller ve kan akışını kesebilir.

  • Belirtiler: Sigmoid volvulusta belirtiler genellikle ani başlar. Karın ağrısı, şişkinlik, kusma ve kabızlık yaygın belirtilerdir. Karın, özellikle alt sol kadranda, şiş ve gergin olabilir. Dışkı ve gaz çıkışı durabilir.

  • Komplikasyonlar: Sigmoid volvulus, bağırsak tıkanıklığı ve iskemiye neden olabilir. Tedavi edilmediğinde bağırsak duvarı nekrozu ve perforasyonu riski vardır. Bu durum acil cerrahi müdahale gerektirir ve sıklıkla sigmoid kolonun çözülmesini veya çıkarılmasını içerir.


Bu volvulus türlerinin hepsi acil tıbbi müdahale gerektirir. Erken tanı ve tedavi, volvulusun neden olduğu ciddi komplikasyonları önlemek için hayati öneme sahiptir.


Tedavi genellikle cerrahi müdahaleyi içerir ve volvulusun türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir.

 

6. Bağırsak Tıkanıklığı ve Volvulus Tedavisi


Bağırsak Tıkanıklığı Nasıl Geçer?

Bağırsak tıkanıklığının tedavisi, tıkanıklığın nedenine, yerine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Genel olarak, bağırsak tıkanıklığı için uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:


  1. Konservatif Tedavi (Cerrahi Olmayan):

    • Nazogastrik Tüp: Karın şişliğini ve kusmayı azaltmak için burundan mideye kadar uzanan bir tüp yerleştirilir. Bu tüp, mide içeriğinin boşaltılmasına ve bağırsak üzerindeki baskının azalmasına yardımcı olur.

    • Sıvı ve Elektrolit Desteği: Damar yoluyla sıvı ve elektrolit verilerek vücudun sıvı dengesinin korunması sağlanır.

    • Beslenme Desteği: Ağızdan beslenme mümkün olmadığında, parenteral (damar yoluyla) beslenme uygulanabilir.

    • İzleme: Tıkanıklığın kendiliğinden çözülüp çözülmediğini görmek için hasta yakından izlenir. Bazı kısmi tıkanıklıklar konservatif tedavi ile kendiliğinden düzelebilir.

  2. Cerrahi Tedavi:

    • Tıkanıklığın Nedeni Cerrahi Müdahale Gerektiriyorsa: Eğer tıkanıklık, tümör, fıtık veya yapışıklıklar gibi mekanik bir nedenden kaynaklanıyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

    • Bağırsak Rezeksiyonu: Tıkanıklık bölgesinin çıkarılması ve bağırsağın sağlıklı kısımlarının birleştirilmesi (anastomoz) gerekebilir.

    • Bağırsak Dekompresyonu: Bazen bağırsakların içindeki baskıyı azaltmak için bağırsak içeriği cerrahi olarak boşaltılır.


Volvulus Tedavisi

Volvulus, bağırsakların kendi ekseni etrafında dönerek düğümlenmesi sonucu acil müdahale gerektiren bir durumdur. Tedavi, volvulusun türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir:


  1. Endoskopik Redüksiyon (Sigmoid Volvulus için):

    • Sigmoidoskopi veya Kolonoskopi: Sigmoid volvulus vakalarında, sigmoidoskop veya kolonoskop kullanılarak bağırsak içerisindeki dönme açılabilir. Bu işlem sırasında tüp ile bağırsak içerisindeki basınç da azaltılır. Bu yöntem, geçici bir çözüm sunabilir ve acil ameliyat gerekliliğini ortadan kaldırabilir.

    • Geçici Önlem: Endoskopik redüksiyon genellikle geçici bir çözümdür ve volvulusun tekrar etmesini önlemek için genellikle cerrahi müdahale planlanır.

  2. Cerrahi Tedavi:

    • Laparotomi ve Redüksiyon: Volvulusu çözmek için acil cerrahi müdahale (laparotomi) gerekebilir. Bu işlem sırasında bağırsakların dönmüş bölümü manuel olarak çözülür ve normale döndürülür.

    • Bağırsak Rezeksiyonu: Eğer bağırsak dokusunda nekroz (doku ölümü) gelişmişse, nekrotik bağırsak segmentinin çıkarılması gerekebilir.

    • Peksis: Volvulusun tekrarlamasını önlemek için, bağırsakların sabitlenmesi (peksis) işlemi yapılabilir.

    • Geçici veya Kalıcı Stoma: Bağırsakların normal işleyişine dönmesi için zaman tanımak amacıyla geçici veya kalıcı stoma (bağırsağın karın duvarına açılması) yapılabilir.

  3. Acil Durumlar ve Komplikasyonlar:

    • Perforasyon veya Peritonit: Bağırsak delinmesi (perforasyon) veya karın içi enfeksiyon (peritonit) gibi ciddi komplikasyonlar gelişirse acil cerrahi müdahale gereklidir.

    • Yoğun Bakım Desteği: Şiddetli vakalarda hasta yoğun bakımda izlenebilir. Sıvı-elektrolit dengesi, ağrı kontrolü ve enfeksiyon riski yönetilir.


Not: Volvulus ve bağırsak tıkanıklığı tedavisinde erken teşhis ve müdahale hayati önem taşır. Tedavinin başarısı, tıkanıklığın süresi, nedeni ve hastanın genel sağlık durumu ile yakından ilişkilidir.


Tedavi süreci, genellikle bir gastroenterolog veya genel cerrah tarafından planlanır ve uygulanır.