Safra Yolu Kanseri (Kolanjiyokarsinom) Nedir?
Safra yolu kanseri, safra kanallarında kötü huylu (kanserli) hücrelerin oluştuğu nadir bir hastalıktır. Bu hastalığa kolanjiyokarsinom da denir.
Safra Kanallarının Yapısı ve İşleyişi
Safra kanalları, karaciğer, safra kesesi ve ince bağırsağı birbirine bağlayan bir tüp ağıdır. Safra kanalları safra adı verilen, karaciğer tarafından üretilen ve sindirim sırasında yağları parçalayan bir sıvıyı taşır. Safra kanalları şu bölümlerden oluşur:
Küçük Kanallar: Karaciğerde başlar ve safra toplar.
Sağ ve Sol Hepatik Kanallar: Küçük kanallar birleşerek bu iki ana kanalı oluşturur.
Ortak Hepatik Kanal: Sağ ve sol hepatik kanalların karaciğer dışında birleşmesiyle oluşur.
Sistik Kanal: Safra kesesini ortak hepatik kanala bağlar.
Ortak Safra Kanalı: Sistik kanal ve ortak hepatik kanalın birleşmesiyle oluşur ve ince bağırsağa açılır.
Yiyecekler sindirilirken safra kesesinde depolanan safra, sistik kanaldan ortak safra kanalına ve oradan da ince bağırsağa geçer.
Safra Yolu Kanseri Türleri
Safra yolu kanserinin iki ana türü vardır: intrahepatik ve ekstrahepatik. Her iki tür de farklı bölgelerde gelişir ve farklı özellikler taşır.
İntrahepatik safra kanalları anatomisi şu şekildedir: Karaciğer içinde safrayı taşıyan küçük tüplerden oluşan bir ağ vardır. Bu en küçük kanallara kanalacık denir ve bunlar birleşerek sağ ve sol hepatik kanalları oluşturur. Sağ ve sol hepatik kanallar karaciğer dışında birleşerek ortak hepatik kanalı oluşturur. Safra kesesinden gelen sistik kanal, ortak hepatik kanala katılarak ortak safra kanalını meydana getirir. Ortak safra kanalı pankreastan geçer ve ince bağırsakta sonlanır. Safra, karaciğer tarafından üretilir ve safra kesesinde depolanır. Yemek sindirildiğinde safra kesesi bu safrayı salgılar ve ortak safra kanalı aracılığıyla pankreas ve Vater ampullasından ince bağırsağa iletilir.
İntrahepatik Safra Kanalı Kanseri:
Tanım: Karaciğerin içindeki safra kanallarında oluşur.
Diğer Adı: İntrahepatik kolanjiyokarsinom.
Özellikleri: Safra kanalı kanserlerinin küçük bir kısmını oluşturur.
Ekstrahepatik Safra Kanalı Kanseri:
Tanım: Karaciğerin dışındaki safra kanallarında oluşur.
Alt Türleri:
Perihiler Safra Kanalı Kanseri (Klatskin Tümörü):
Sağ ve sol safra kanallarının karaciğerden çıkıp ortak hepatik kanalı oluşturduğu bölgede bulunur.
Distal Safra Kanalı Kanseri:
Karaciğer ve safra kesesinden gelen kanalların ortak safra kanalını oluşturduğu bölgede bulunur. Ortak safra kanalı pankreastan geçer ve ince bağırsakta sonlanır. Ayrıca ekstrahepatik kolanjiyokarsinom olarak da bilinir.
Ekstrahepatik safra kanalları anatomisi şu şekildedir: Ekstrahepatik safra kanalları, safrayı karaciğerden ve safra kesesinden ince bağırsağa taşıyan tüplerdir. Bu kanallar ortak hepatik kanal (perihilar bölge) ve ortak safra kanalından (distal bölge) oluşur. Safra, karaciğerde üretilir ve ortak hepatik kanal ile sistik kanal üzerinden safra kesesine geçerek burada depolanır. Yiyecekler sindirilirken safra kesesinden safra salgılanır ve bu safra, ortak safra kanalı aracılığıyla pankreas ve Vater ampullasından geçerek ince bağırsağa ulaşır.
Safra Yolu Kanseri (Kolanjiyokarsinom) Belirtileri ve Semptomları
Safra kanalı kanseri, erken evrelerde belirgin semptomlar göstermeyebilir. Ancak, kanser ilerledikçe bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, başka sağlık sorunları ile de ilişkilendirilebilir:
Sarılık: Cilt ve gözlerin sararması.
Koyu İdrar: Normalden daha koyu renkli idrar.
Kil Renginde Dışkı: Açık renkli dışkı.
Karın Ağrısı: Özellikle sağ üst kadranda.
Ateş: Sebepsiz ateş yükselmesi.
Kaşıntılı Cilt: Yoğun kaşıntı.
Mide Bulantısı ve Kusma: Sebepsiz mide bulantısı ve kusma.
Kilo Kaybı: Nedensiz kilo kaybı.
Eğer hastalık karaciğerin her iki tarafında ise ALPPS (Associating Liver Partition and Portal vein Ligation for Staged hepatectomy) yöntemi uygulanabilir. ALPPS, karaciğerin her iki tarafını etkileyen durumlarda cerrahi müdahale gerektiren bir tekniktir.
Bu prosedürde, ilk aşamada portal venin bağlanması ve karaciğerin bölünmesi işlemi yapılır. Bu, sağ ve sol hepatik kanalların ayrı ayrı korunmasını sağlar ve karaciğerin sağlıklı kısmının büyümesini teşvik eder. İkinci aşamada ise, genişlemiş karaciğer dokusu ile birlikte hastalıklı kısmın çıkarılması sağlanır.
İntrahepatik ve ekstrahepatik safra kanalları, safrayı karaciğerden ve safra kesesinden ince bağırsağa taşıyan bir ağ oluşturur. İntrahepatik kanallar, karaciğerin içinde küçük tüpler olarak başlayıp sağ ve sol hepatik kanalları oluştururken, ekstrahepatik kanallar ise bu kanalların karaciğer dışına çıkarak birleşmesi ile ortak hepatik kanalı oluşturur.
Ortak safra kanalı, kistik kanal ile birleşip pankreastan geçerek ince bağırsağa açılır. ALPPS yöntemi, bu karmaşık kanal yapısını koruyarak karaciğerin her iki tarafında hastalığı olan hastalarda etkili bir tedavi seçeneği sunar.
Safra Yolu Kanseri (Kolanjiyokarsinom) Teşhis ve Tedavi
Safra kanalı kanserinin teşhisi genellikle görüntüleme testleri ve biyopsi ile yapılır. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedaviler bulunur. Tedavi planı, kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir.
Belirti/Semptom | Açıklama |
Sarılık | Cilt ve gözlerin sararması |
Koyu İdrar | Normalden daha koyu renkli idrar |
Kil Renginde Dışkı | Açık renkli dışkı |
Karın Ağrısı | Özellikle sağ üst kadranda ağrı |
Ateş | Sebepsiz ateş yükselmesi |
Kaşıntılı Cilt | Yoğun kaşıntı |
Mide Bulantısı ve Kusma | Sebepsiz mide bulantısı ve kusma |
Kilo Kaybı | Nedensiz kilo kaybı |
Safra kanalı kanserini belirti ve semptomlar ortaya çıkmadan önce kontrol etmek için rutin tarama testleri yoktur. Bu nedenle, belirtilerden herhangi birine sahipseniz, doktorunuza danışmanız önemlidir.
Safra Kanalı Kanseri Nedenleri ve Risk Faktörleri
Bir hastalığa yakalanma şansınızı artıran her şeye risk faktörü denir. Safra kanalı kanseriyle ilişkili birkaç risk faktörü vardır. Bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip olan herkes hastalığa yakalanmaz ve hastalık, bilinen hiçbir risk faktörü olmayan bazı kişilerde de gelişir. Risk altında olabileceğini düşünen kişiler bunu doktorlarıyla görüşmelidir.
Safra Kanalı Kanseri İçin Risk Faktörleri
Risk Faktörü | Açıklama |
Primer Sklerozan Kolanjit | Safra kanallarının iltihap ve yara izi nedeniyle tıkandığı ilerleyici bir hastalık. |
Kronik Ülseratif Kolit | Uzun süreli iltihaplı bağırsak hastalığı. |
Safra Kanallarındaki Kistler | Safra akışını tıkar ve safra kanallarının şişmesine, iltihaplanmasına ve enfeksiyona neden olabilir. |
Çin Karaciğer Paraziti Enfeksiyonu | Parazitik bir enfeksiyon türü. |
Safra kanalı kanseri risk faktörleri hakkında daha fazla bilgi edinmek ve risk altında olup olmadığınızı belirlemek için doktorunuza danışmanız önemlidir.
Safra Kanalı Kanseri Tanısı
Safra kanalı kanseri (kolanjiyokarsinom) tanısı, safra kanallarının ve çevresindeki bölgelerin resimlerini çeken çeşitli prosedürler kullanılarak yapılır. Bu prosedürler, kanserin ne kadar yayıldığını belirlemek için de kullanılır. Kanser hücrelerinin yayılıp yayılmadığını bulmak için yapılan işlemler evreleme olarak adlandırılır.
Safra kanalı kanserini tespit etmek, teşhis etmek ve evrelemek için aşağıdaki testler ve prosedürler kullanılabilir. Her bireyin tüm testleri yaptırması gerekmez.
"Blog yazımızın altındaki yorum bölümüne sorunuzu yazdığınızda, cevabımızı size e-posta olarak göndereceğiz!"
Testler ve Prosedürler
Fiziksel Muayene ve Sağlık Geçmişi
Doktor, kişinin genel sağlık durumunu kontrol eder ve yumrular veya olağandışı belirtiler gibi hastalık işaretlerini arar. Kişinin sağlık alışkanlıkları, geçmiş hastalıkları ve tedavi geçmişi de değerlendirilir.
Karaciğer Fonksiyon Testleri
Kan örneği alınarak karaciğer tarafından kana salınan bilirubin ve alkalin fosfataz miktarları ölçülür. Bu maddelerin yüksek seviyeleri, safra kanalı kanseri nedeniyle karaciğer hastalığına işaret edebilir.
Laboratuvar Testleri
Vücuttaki doku, kan, idrar veya diğer maddelerin örnekleri kullanılarak hastalığı teşhis etmeye, tedaviyi planlamaya ve izlemeye yardımcı olur.
Karsinoembriyonik Antijen (CEA) ve CA 19-9 Tümör Belirteci Testi
Tümör belirteçleri, organlar, dokular veya tümör hücreleri tarafından kana salınır. CEA ve CA 19-9 seviyelerinin artması, safra kanalı kanseri belirtisi olabilir.
Ultrason Muayenesi
Yüksek enerjili ses dalgaları kullanarak karın gibi iç dokulardan yansıyan yankılarla vücut dokularının resmini oluşturur.
BT Taraması (CAT Taraması)
X-ray makinesine bağlı bir bilgisayar kullanarak karın gibi vücudun içindeki bölgelerin ayrıntılı resimlerini oluşturur. Bazen daha net görüntü elde etmek için bir boya damara enjekte edilebilir veya yutulabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
Bir mıknatıs, radyo dalgaları ve bilgisayar kullanarak vücudun içindeki alanların ayrıntılı resimlerini oluşturur.
Manyetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi (MRCP)
Karaciğer, safra kanalları, safra kesesi, pankreas ve pankreas kanalının ayrıntılı görüntülerini oluşturur.
Biyopsi Prosedürleri
Biyopsi sırasında hücreler ve dokular çıkarılır ve kanser belirtilerini kontrol etmek için mikroskop altında incelenir. Kullanılan prosedür türü, kişinin ameliyat durumuna bağlıdır.
Laparoskopi
Safra kanalları ve karaciğer gibi karın içindeki organları incelemek ve kanser belirtilerini kontrol etmek için yapılır. Karın duvarında küçük kesiler yapılır ve bir laparoskop yerleştirilir. Doku örnekleri alınabilir.
Perkütan Transhepatik Kolanjiyografi (PTC)
Karaciğer ve safra kanallarının röntgenini çekmek için kullanılır. Karaciğere boya enjekte edilir ve röntgen çekilir. Doku örneği alınır ve kanser belirtileri kontrol edilir. Tıkanıklık varsa stent yerleştirilebilir.
Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP)
Safra kanallarının röntgenini çekmek için kullanılır. Endoskop yardımıyla safra kanallarına boya enjekte edilir ve röntgen çekilir. Doku örneği alınabilir ve tıkanıklık varsa stent yerleştirilebilir.
Endoskopik Ultrason (EUS)
Endoskop yardımıyla vücuda yerleştirilen bir prob, yüksek enerjili ses dalgaları kullanarak vücut dokularının resmini oluşturur. Doku örneği alınabilir.
Safra Kanalı Kanserinin Prognozunu Etkileyen Faktörler
Safra kanalı kanseri teşhis edildikten sonra prognoz (iyileşme şansı) ve tedavi seçenekleri şu faktörlere bağlıdır:
Kanserin safra kanalı sisteminin üst veya alt kısmında olup olmadığı.
Kanserin evresi (sadece safra kanallarını mı etkilediği yoksa karaciğer, lenf düğümleri veya vücudun diğer bölgelerine mi yayıldığı).
Kanserin yakındaki sinirlere veya damarlara yayılmış olup olmadığı.
Kanserin ameliyatla tamamen çıkarılabilir olup olmadığı.
Kişinin primer sklerozan kolanjit gibi başka rahatsızlıkları olup olmadığı.
CA 19-9 seviyesinin normalden yüksek olup olmadığı.
Kanserin yeni teşhis edilmiş mi yoksa tekrar mı etmiş (geri mi dönmüş) olduğu.
Hasta Hikayelerimizi Okumak İçin Tıkla!
Safra Kanalı Kanseri Evreleri
Safra Kanalı Kanseri (Kolanjiyokarsinom) Evreleri
Safra kanalı kanseri, TNM evreleme sistemi kullanılarak evrelendirilir. Evre, kanserin vücuttaki yayılımını belirler ve tedavi planlamasında yardımcı olur.
İntrahepatik Safra Kanalı Kanseri Evreleri
Evre | Tanım |
Evre 0 | Anormal hücreler, intrahepatik safra kanalının en iç tabakasında bulunur (karsinoma in situ). Bu hücreler kansere dönüşebilir. |
Evre I | Kanser karaciğer içi safra kanalında oluşmuştur. Evre IA: Tümör 5 cm veya daha küçüktür. Evre IB: Tümör 5 cm'den büyüktür. |
Evre II | Tümör, safra kanalının duvarından bir kan damarına yayılmıştır. İntrahepatik safra kanalında birden fazla tümör oluşmuş ve kan damarına yayılmış olabilir. |
Evre III | Evre IIIA: Tümör, karaciğerin kapsülünü aşmıştır. Evre IIIB: Kanser, karaciğere yakın organlara veya dokulara (örneğin onikiparmak bağırsağı, kolon, mide, vb.) veya yakındaki lenf düğümlerine yayılmıştır. |
Evre IV | Kanser, kemikler, akciğerler, uzak lenf düğümleri gibi vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır. |
Perihiler Safra Kanalı Kanseri Evreleri
Evre | Tanım |
Evre 0 | Anormal hücreler, perihilar safra kanalının en iç tabakasında bulunur (karsinoma in situ). Bu hücreler kansere dönüşebilir. |
Evre I | Kanser, perihilar safra kanalını döşeyen dokunun en iç tabakasında oluşmuş ve kanal duvarının kas veya fibröz doku tabakasına yayılmıştır. |
Evre II | Kanser, perihilar safra kanalının duvarından yakındaki yağ dokusuna veya karaciğer dokusuna yayılmıştır. |
Evre III | Evre IIIA: Kanser, hepatik arterin veya portal venin bir tarafındaki dallara yayılmıştır. Evre IIIB: Kanser, portal venin ana kısmı veya her iki taraftaki dallarına, ortak hepatik artere, sağ hepatik kanal ve hepatik arterin veya portal venin sol dalına, sol hepatik kanal ve hepatik arterin veya portal venin sağ dalına yayılmıştır. Evre IIIC: Kanser, yakındaki 1 ila 3 lenf noduna yayılmıştır. |
Evre IV | Evre IVA: Kanser, yakındaki 4 veya daha fazla lenf noduna yayılmıştır. Evre IVB: Kanser, karaciğer, akciğer, kemik gibi vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır. |
Distal Safra Kanalı Kanseri Evreleri
Evre | Tanım |
Evre 0 | Anormal hücreler, distal safra kanalının en iç tabakasında bulunur (karsinoma in situ). Bu hücreler kansere dönüşebilir. |