Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Nedir?
- Doç.Dr.Mutlu Ünver
- 25 Tem
- 3 dakikada okunur
Safra kesesi iltihabı, tıbbi adıyla kolesistit, safra kesesinin duvarının iltihaplanması durumudur. Safra kesesi, karaciğerin hemen altında yer alan, karaciğerin ürettiği safrayı depolayan küçük bir organdır. Bu safra sıvısı, yağların sindirilmesine yardımcı olur. Ancak bazı durumlarda safra taşı, tümör veya enfeksiyon gibi nedenlerle bu sıvının geçişi engellenir ve safra kesesi şişmeye, duvarı kalınlaşmaya ve iltihaplanmaya başlar.
Kolesistit genellikle aniden başlar ve hızla ilerler. Bu yüzden erken tanı ve tedavi, ciddi komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır. Uzun süreli ihmal edilen vakalarda safra kesesi delinmesi, karın zarı iltihabı (peritonit) veya safra yolları enfeksiyonları gibi hayatı tehdit edici sorunlar ortaya çıkabilir.
İçindekiler
Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Neden Olur?
Kolesistit, çoğunlukla safra taşlarının safra kesesi kanalını tıkaması sonucu gelişir. Bu taşlar, safranın doğal akışını engeller, kese içerisinde biriken sıvı enfekte olabilir ve duvarlar iltihaplanır. Ancak sadece taşlar değil, başka durumlar da safra kesesi iltihabına neden olabilir.
Kolesistit Nedenleri:
Neden | Açıklama |
Safra kesesi iltihabının en yaygın nedenidir. Safranın çıkış yolu olan kanal taşla tıkanır ve iltihap oluşur. | |
Taşsız kolesistit | Yoğun bakım hastalarında, uzun süre aç kalan bireylerde veya ağır travmalar sonrası görülebilir. Taş olmadan gelişir. |
Safra kanalı tıkanıklığı | Tümörler, parazitler veya darlıklar da safra akışını bozarak iltihaba yol açabilir. |
Enfeksiyonlar | Bakteriyel enfeksiyonlar, özellikle E. coli ve Klebsiella türleri, iltihaplanmayı tetikleyebilir. |
Kimi durumlarda, bu nedenler bir araya gelerek riski daha da artırabilir. Özellikle ileri yaş, kadın cinsiyet ve obezite gibi faktörler kolesistit riskini artıran önemli etkenlerdir.
Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Belirtileri Nelerdir?
Kolesistit belirtileri tipik olarak ani başlayan, şiddetli ve uzun süren ağrılarla kendini gösterir. Belirtiler bazen başka hastalıklarla karıştırılabilir. Ancak safra kesesi kaynaklı ağrılar oldukça karakteristiktir ve hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.
En Sık Görülen Belirtiler:
Karın sağ üst kısmında ağrı: Genellikle kaburga altında başlar, sırta veya sağ omza yayılabilir. Ağrı derin nefes alınca şiddetlenir.
Bulantı ve kusma: Yemeklerden sonra özellikle yağlı gıdalardan sonra belirginleşir.
Ateş ve titreme: Enfeksiyon geliştiğinde ateş yükselebilir, üşüme ve titreme görülebilir.
Karında şişlik ve hassasiyet: Özellikle sağ üst kadranda elle bastırıldığında belirgin ağrı hissedilir (Murphy bulgusu).
Hazımsızlık ve iştahsızlık: Sindirim bozuklukları sıkça eşlik eder.
⚠️ Özellikle birkaç saat süren, tekrarlayan buna benzer ağrılar varsa, gecikmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Kolesistit, zamanla ağırlaşan bir hastalıktır.
Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Tanısı Nasıl Konur?
Kolesistit tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene, kan testleri ve görüntüleme yöntemlerinin birlikte değerlendirilmesiyle konur. Tanı ne kadar erken konursa, tedavi süreci o kadar hızlı ve sorunsuz ilerler.
Tanıda Kullanılan Yöntemler:
Yöntem | Ne Gösterir? |
Ultrasonografi (USG) | İlk tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Safra taşı, kese duvarı kalınlığı, sıvı birikimigibi önemli bulguları gösterir. |
Kan testleri | Enfeksiyon göstergesi olan lökosit (WBC), CRP ve karaciğer enzimlerinde yükseklik tespit edilir. |
BT (Bilgisayarlı Tomografi) | Tanıdan emin olunamayan veya komplikasyon şüphesi olan vakalarda kullanılır. |
MRCP | Safra yollarının net görüntülenmesi için tercih edilir. |
HIDA sintigrafisi | Nadir durumlarda safra kesesinin fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. |
Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Nasıl Tedavi Edilir?
Kolesistit tedavisinde amaç; enfeksiyonu kontrol altına almak, ağrıyı dindirmek ve safra kesesinin işlevsiz hale gelmesini önlemektir. Tedavi, hastanın genel durumuna ve kolesistitin şiddetine göre değişkenlik gösterebilir.
Tedavi Seçenekleri:
Tedavi | Açıklama |
Antibiyotik tedavisi | Enfeksiyonu ortadan kaldırmak için genellikle damar yoluyla uygulanır. |
Ağrı kesiciler ve destekleyici tedavi | Hastanın konforunu artırmak ve inflamasyonu azaltmak için verilir. |
Açlık ve serum tedavisi | Sindirim sistemi dinlendirilir, ağızdan beslenme kesilir. |
Cerrahi (Kolesistektomi) | Tekrarlayan ataklarda veya iyileşmeyen durumlarda safra kesesi ameliyatla çıkarılır. Genellikle laparoskopik (kapalı yöntem) tercih edilir. |
ERCP | Eğer safra kanalları da etkilenmişse, bu işlemle tıkanıklık giderilir. |
🔍 Unutulmamalıdır ki safra kesesi iltihabı tekrar edebilen bir rahatsızlıktır. Bu yüzden hastalığı tamamen ortadan kaldırmak için safra kesesinin alınması gerekebilir!
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Kolesistit ciddi bir hastalık mıdır?
Evet. Tedavi edilmezse safra kesesi delinmesi ve yaygın karın içi iltihap gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Safra kesesi kontrakte görünümdedir ifadesi ne anlama gelir?
Bu, safra kesesinin kasılarak küçüldüğünü ifade eder. Genellikle taş, iltihap ya da uzun süreli açlık sonrası görülür.
Safra kesesi iltihabı geçici midir kalıcı mı?
Tedaviyle düzelse de tekrar etme ihtimali yüksektir. Tekrarlayan durumlarda cerrahi gerekebilir.
Evde kolesistit nasıl hafifletilir?
Evde kesin çözüm mümkün değildir. Ancak yağsız beslenme ve bol su içme destek olabilir. Mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kolesistitten korunmak mümkün mü?
Düzenli beslenme, kilo kontrolü ve sağlıklı yaşam tarzı kolesistit riskini azaltabilir.
Safra kesesi alınırsa sindirim nasıl etkilenir?
Yağlı gıdaların sindirimi biraz zorlaşabilir ama vücut genellikle kısa sürede uyum sağlar.
Kolesistit hastaları nasıl beslenmeli?
Az yağlı, lif bakımından zengin, posalı ve doğal besinlerle beslenmeleri önerilir.
Safra taşı varsa her zaman iltihap olur mu?
Hayır. Taşlar bazen belirti vermez. Ancak hareket ettiklerinde veya tıkanıklığa neden olduklarında iltihap gelişebilir.
Kolesistit ultrasonla kesin teşhis edilebilir mi?
Ultrason genellikle yeterlidir ama şüpheli durumlarda ileri görüntüleme gerekebilir.
Kolesistitin tehlikeli boyutları nelerdir?
Safra kesesi delinmesi, safra yolları enfeksiyonu gibi hayati riskler oluşturabilir.
Comentários